88 yıl önce Türk kadınına seçme ve seçilme hakkı verildi. 5 Aralık 1934’te Anayasa ve Seçim Kanunu’nda yapılan değişiklikle kadınlara seçme ve seçilme hakkı verildi. Ulu Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk’ün öncülüğünde gerçekleştirilen bu devrim, kadının toplumsal yaşamda daha güçlü bir varlık göstermesinin ve Türk toplumunun modernleşmesi yolunda tarihi bir adım atmasının önünü açmıştır. Öyle ki kadın haklarındaki bu devrim dünyaya emsal teşkil etmiş ve Fransa, İtalya, İsviçre, Yunanistan, Belçika, Romanya, Bulgaristan gibi ülkeler Türkiye Cumhuriyeti’nden yıllar sonra bu hakkı kadın vatandaşlarına vermiştir.
Kadın Hakları Günü olarak kutlanan 5 Aralık’ın temeli, Türkiye’de 5 Aralık 1934’te Olympe de Gouges’un 1791 tarihli Kadın ve Kadın Yurttaş Hakları Bildirgesi’ne dayanmakla birlikte, “Kadınların Oy kullan ve seçil” sözü Mustafa Kemal Atatürk tarafından yazılmıştır. Çok daha anlamlı bir gün haline geldi. Kadınların iş gücüne katılımının önünü açan ve toplumsal cinsiyet eşitliği tartışmamızın önündeki engelleri kaldıran bu değerli günde, kadınların iş hayatındaki oranlarına ışık tutacağız. Çünkü kadınların iş dünyasının her alanına katılımını desteklemek, kadın haklarına duyarlılık açısından değerli bir kriterdir. Kadınların iş omurgasında yer alması, şirketlerin prestijine ve toplumsal cinsiyet eşitliği odaklı yaklaşımlarına doğrudan etki ediyor. Araştırmalar, kadın çalışanların her alanda şirketlerin potansiyelini güçlendirdiğini gösteriyor. Bu nedenle kadının gücüne değer veren şirketler, kadın çalışan oranlarını her yıl artırıyor. Peki istatistikler ne diyor?
Kadın yönetici oranı yüzde 19,3 oldu
TÜİK’in İstatistikli Kadın 2021 raporuna göre yönetici pozisyonlarında çalışan kadınların oranı sadece yüzde 19,3. 2012’de bu oran yüzde 14,4’tü. Yani yönetici pozisyonlarındaki kadın oranı 10 yılda sadece yüzde 4,9 arttı.
Kadınların istihdam oranının erkeklerin yarısından az olduğu görüldü
TÜİK’in 2021 yılı hanehalkı işgücü araştırması sonuçlarına göre; 2020’de Türkiye’de 15 yaş ve üstü istihdam edilenlerin oranı yüzde 42,8 oldu. Bu oran kadınlarda yüzde 26,3, erkeklerde yüzde 59,8 oldu. 2020 yılında en yüksek istihdam oranı yüzde 50,9 ile Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli illerinde gerçekleşti. En düşük istihdam oranı ise yüzde 26,0 ile Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt bölgelerinde gerçekleşti. Kadın istihdam oranının en yüksek olduğu bölge yüzde 34,7 ile Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin ve Gümüşhane bölgesi olurken, erkek istihdam oranının en yüksek olduğu bölge yüzde 67,9 ile Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli oldu. En düşük istihdam oranı kadınlarda yüzde 12,6, erkeklerde yüzde 40,4 ile Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt illerinde oldu. 2020 yılında istihdam edilen kısmi süreli çalışanların oranı toplamda yüzde 12,4 olurken, bu oran kadınlarda yüzde 19,5, erkeklerde yüzde 9,3 oldu.
Yükseköğrenim mezunu kadınların işgücüne katılım oranı ise yüzde 65,6.
Eğitim düzeyine göre işgücüne katılma oranları incelendiğinde; 2020 yılında kadınların eğitim düzeyi arttıkça iş gücüne daha fazla katıldıkları gözlemlendi. Okuma yazma bilmeyen kadınların işgücüne katılma oranı yüzde 12,4, lise altı eğitimli kadınların işgücüne katılma oranı yüzde 24,1, lise mezunu kadınların işgücüne katılma oranı yüzde 29,9, kadınların işgücüne katılma oranı mesleki veya teknik lise mezunu olanlarda ise yüzde 37’dir. Yükseköğretim mezunlarının işgücüne katılma oranı yüzde 0 olurken, yüzde 65,6 oldu.
“Şirketler kadın istihdamını daha fazla desteklemeli”
Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de birçok şirket kadın istihdamında eşitlikçi bir rol oynamaktadır. Bu şirketlerden biri de Ajinomoto. Ajinomoto Türkiye, iş hayatında eşitlikçi projeler kapsamında kadın istihdamını her geçen gün artırarak kadın emeğinin gücünü artırmayı hedefliyor. Mevcut oranlara bakıldığında Ajinomoto Türkiye’de kadın çalışanların toplam çalışanlara oranı yüzde 40 civarında. Bu da gösteriyor ki neredeyse tam eşitlik için son bir adım kaldı. Kadın yöneticilerin toplam yöneticilere oranı yaklaşık yüzde 30, kadın yönetim kurulu üyelerinin toplam yönetim kurulu üyelerine oranı ise yaklaşık yüzde 43 oldu.
Ajinomoto Türkiye CEO’su Sinan Altun, “Bu değerli günde, kadın haklarına duyarlı ve kadın emeğini ön planda tutan bir şirket olarak politikamızla kadın çalışan sayımızı artırdığımızı sizlerle paylaşmaktan memnuniyet duyarım” dedi. toplumsal cinsiyet eşitliğine ve kadının iş hayatındaki görünürlüğüne yöneliktir. Üretim, Bakım, Lojistik ve Depo, Ar-Ge, Kalite, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği alanlarında istihdam ettiğimiz 44 profesyonel pozisyonumuz bulunmaktadır. Şirketimizde bu vakaların yüzde 39’unda kadın yetenekleri istihdam ediyoruz. Kadın çalışanlarımızın dahil olduğu bu durumların ortasında üretim zirvesi yöneticisi, vardiya mühendisi ve kalite uzmanı gibi roller yer almaktadır.”
İş hayatında sayıları olan kadın
Küresel işgücü katılım oranı kadınlar için yüzde 63, erkekler için yüzde 94’tür.
Dünya çapında yapay zeka ve veri analitiği uzmanlarının yalnızca yüzde 26’sı kadın.
Kadın CEO, Fortune 500 şirketlerinin yüzde 6,6’sında bir misyondur.
Dünyadaki kadın milletvekili oranı 2020’de 24,9 oldu.
Dünyada kadın film yapımcılarının oranı yüzde 21.
